Ιστορία μιας πόλης

Episodios disponibles

5 de 164

Χώρα, Γρόττα, Μητρόπολη: Πώς ένα λιμάνι έγραψε την ιστορία της Νάξου
Η Νάξος υπήρξε ένα νησί όπου η τέχνη, η τεχνολογία και οι καθημερινές πρακτικές διαμόρφωναν μια κοινωνία υπό συνεχή μεταμόρφωση. Από τη Μητρόπολη και τη Γρόττα ως τα Ύρια και το Τσικαλαριό, οι αρχαιολογικοί χώροι αποκαλύπτουν πώς οι τεχνίτες, τα λιμάνια και οι εμπορικές επαφές συνέδεσαν το νησί με το Αιγαίο και πιθανόν με μέρη πέρα από αυτό.Η αρχαιολόγος Ξένια Χαραλαμπίδου «διαβάζει» τα υλικά ίχνη που εξηγούν πώς διαμορφώθηκε η ταυτότητα της αρχαίας Νάξου μέσα από πίθους, αγγεία, χώρους συμποσίων και ταφές, ξεδιπλώνοντας την πορεία μιας κοινότητας μέσα από τη λατρεία, την καθημερινότητα και τις σχέσεις της με τον υπόλοιπο κόσμο.Η Ξένια Χαραλαμπίδου είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και διδακτορικό στο ΕΚΠΑ. Έχει πραγματοποιήσει μεταδιδακτορική έρευνα στο ΕΚΠΑ, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στη Βαρσοβία και στο Vrije Universiteit Amsterdam. Έχει συνεργαστεί με το Εργαστήριο Fitch της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και με το Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας του «Δημόκριτου». Σήμερα είναι ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και υποψήφια υφηγεσίας στο Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne.Συνδυάζει τη μακροσκοπική και την αρχαιομετρική έρευνα, εστιάζοντας στις σχέσεις ελληνικών μητροπόλεων, αποικιών και αυτόχθονων πληθυσμών στην Κάτω Ιταλία και Σικελία (8ος-6ος αι. π.Χ.) και στην τεχνολογία, παραγωγή και χρήση της κεραμικής. Διευθύνει την ανασκαφή στο Τσικαλαριό Νάξου και συνδιευθύνει το πρόγραμμα στη Μητρόπολη-Γρόττα, ενώ συμμετέχει σε διεπιστημονικά έργα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια της Θεσσαλίας, της Βαρσοβίας και της Κύπρου και στο Vrije Universiteit Amsterdam. Το 2026 θα διδάξει ως επισκέπτρια καθηγήτρια στο Université Paris 1. Στις δημοσιεύσεις της περιλαμβάνονται τρεις συλλογικοί τόμοι και ένας υπό έκδοση, καθώς και πλήθος επιστημονικών άρθρων.
--------
41:18
--------
41:18
«Έτσι θέλω να σε θυμάμαι»: Η ταφική τέχνη στην αρχαία Αθήνα
Στην αρχαία Αθήνα, ο τρόπος που οι άνθρωποι τιμούσαν τους νεκρούς τους ήταν ιδιαίτερα σημαντικός και εκφραζόταν μέσα από συγκεκριμένα ταφικά έθιμα και την τέχνη. Οι λήκυθοι, μικρά αγγεία που χρησιμοποιούνταν στην ταφή, αποτελούσαν σύμβολα μνήμης και σεβασμού προς τους αποθανόντες. Παράλληλα, οι οικογένειες εξέφραζαν την αγάπη και τη λύπη τους μέσα από μνημεία και αγάλματα που αντικατέστησαν τα πιο απλά σημάδια στους τάφους. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, οι αρχές επέβαλαν περιορισμούς στην έκταση των εκδηλώσεων πένθους, αναδεικνύοντας έτσι μια αλλαγή στις κοινωνικές αντιλήψεις και πρακτικές της εποχής. Μέσα από τη μελέτη αυτών των ταφικών συνηθειών, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις αξίες και την κουλτούρα της αρχαίας Αθήνας.Πώς τιμούσαν οι αρχαίοι Αθηναίοι τους νεκρούς τους μέσα από τα ταφικά τους έθιμα και την τέχνη; Πώς πίστευαν ότι έπρεπε να θυμούνται τους αγαπημένους τους; Τι ρόλο έπαιζαν τα αγγεία, οι λεγόμενες λήκυθοι, στην τελετή της ταφής; Και πώς τα μνημεία και τα αγάλματα αντικατέστησαν τα απλά σημάδια στους τάφους, δείχνοντας την αγάπη και τη θλίψη των οικογενειών; Τέλος, γιατί οι αρχές αποφάσισαν να βάλουν τέλος σε αυτές τις μεγάλες εκδηλώσεις πένθους;Η Κάτια Μαργαρίτη είναι διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας με σπουδές στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στο University College London. Η διδακτορική της διατριβή έχει θέμα τον θάνατο της αγάμου κόρης στην Αθήνα των κλασικών χρόνων και έχει εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Archaeopress στην Αγγλία. Έχει δημοσιεύσει εκτενώς σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στην ταφική τέχνη, στις ταφές και στα ταφικά έθιμα, στη γλυπτική και στην αγγειογραφία της αρχαίας Αθήνας καθώς και στα ζώα στην αρχαία τέχνη. Το βιβλίο της για τον θάνατο και την ταφή στην κλασική Αθήνα κυκλοφόρησε το 2021 από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας. Αυτό το διάστημα συγγράφει μια μονογραφία για τον σκύλο στην αρχαία αττική τέχνη και ένα βιβλίο για τα ζώα στην αρχαία Ελλάδα μαζί με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης Kenneth Kitchell, το οποίο θα εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Routledge. Είναι research associate του τμήματος Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Reading.
--------
34:12
--------
34:12
Ηριδανός: Ο αόρατος ποταμός της Αθήνας
Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο και ερευνητή Στέλιο Λεκάκη για τον ποταμό Ηριδανό, τον μικρό αλλά σημαντικό υδάτινο άξονα που επηρέασε βαθιά την εξέλιξη της αρχαίας Αθήνας.Υπήρξε καθοριστικός για την οργάνωση της πόλης: τροφοδότησε την Αγορά, όρισε συνοικίες, υπαγόρευσε τα όρια του Κεραμεικού και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τους αρχαίους Αθηναίους. Σήμερα, αν και το μεγαλύτερο μέρος του ρέει υπόγεια, τμήματά του αποκαλύπτονται μέσα από ανασκαφές στον Κεραμεικό, στον σταθμό του μετρό στο Μοναστηράκι αλλά και σε υπόγεια σημεία της σύγχρονης πόλης που διασχίζουμε καθημερινά χωρίς να το γνωρίζουμε.Η συζήτηση φωτίζει τη διαδρομή του ποταμού από τις αρχαίες πηγές του έως την κατάληξή του στον Ιλισό, αποκαλύπτει τον συμβολισμό του στη μυθολογία, αναδεικνύει τη σημασία του για την πολεοδομία και τη διαχείριση των υδάτων στην Αθήνα και εξετάζει τις σύγχρονες περιβαλλοντικές προκλήσεις που θέτουν τα υπόγεια υδατορεύματα.Ο Ηριδανός παραμένει ένα «ζωντανό απολίθωμα» κάτω από τον αστικό ιστό της Αθήνας – μια υπενθύμιση ότι η πόλη χτίστηκε πάνω στο νερό, και αυτό, αν και αόρατο, συνεχίζει να τη διαμορφώνει.Ο Στέλιος Λεκάκης σπούδασε Κλασική Αρχαιολογία και Διαχείριση Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο University College London. Είναι ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Newcastle με αντικείμενο την αρχαιολογία, τον χαρακτηρισμό, την πρόσληψη και τη διαχείριση του πολιτιστικού τοπίου, ενώ παράλληλα διδάσκει Πολιτική Οικονομία στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.Συνεργάζεται με ΜΚΟ –είναι ιδρυτικό μέλος της MONUMENTA– καθώς και με πανεπιστήμια ως Σύμβουλος Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, με έμφαση σε συμμετοχικές στρατηγικές και στην πολιτιστική πληροφορική. Αρθρογραφεί για τα νησιωτικά τοπία, την πολιτική διάσταση της αρχαιολογίας και τη διαχείριση μνημείων.Είναι επίσης δημιουργικός διευθυντής της εταιρείας Mazomos Landscape and Heritage Consultants BVBA.
--------
22:07
--------
22:07
Χαλκίδα: Ένα μικρό κέντρο του κόσμου την Εποχή του Σιδήρου
Ποια ήταν η θέση της Χαλκίδας στο δίκτυο επικοινωνίας και εμπορίου του Ευβοϊκού Κόλπου μετά την πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων; Πώς τα ταφικά ευρήματα και τα εργαστήρια στο Λευκαντί αποκαλύπτουν κοινωνικές ιεραρχίες, τεχνική δεξιοτεχνία και πρώιμες μορφές αστικοποίησης; Και πώς οι Ευβοείς, μέσα από τη ναυτική τους δραστηριότητα, άνοιξαν τον δρόμο για τη μεγάλη διασπορά προς την Ιταλία και τη Σικελία;Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ξένια Χαραλαμπίδου, απόφοιτη του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, και μαζί αναζητούν την ταυτότητα μιας περιοχής που υπήρξε κοιτίδα καινοτομίας, θαλάσσιων διαδρομών και πρώιμης πόλης.Η Ξένια Χαραλαμπίδου είναι αρχαιολόγος και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ, καθώς και υποψήφια υφηγεσίας στο Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne. Απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και διδακτορικό με Άριστα από το ΕΚΠΑ, έχει πραγματοποιήσει μεταδιδακτορική έρευνα σε πανεπιστήμια της Ελλάδας, της Πολωνίας και της Ολλανδίας – στο ΕΚΠΑ, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, τη Βαρσοβία και το Vrije Universiteit Amsterdam.Έχει συνεργαστεί με το Εργαστήριο Fitch της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και το Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας του «Δημόκριτου», ενώ συνδυάζει τη μακροσκοπική με την αρχαιομετρική προσέγγιση στην έρευνά της. Το έργο της εστιάζει στις σχέσεις ανάμεσα σε ελληνικές μητροπόλεις, αποικίες και αυτόχθονες πληθυσμούς στην Κάτω Ιταλία και Σικελία (8ος–6ος αι. π.Χ.), καθώς και στην τεχνολογία, παραγωγή και χρήση της κεραμικής.Διευθύνει την ανασκαφή στο Τσικαλαριό Νάξου και συνδιευθύνει το πρόγραμμα στη Μητρόπολη–Γρόττα, ενώ συμμετέχει σε διεπιστημονικά ερευνητικά έργα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Θεσσαλίας, Βαρσοβίας, Κύπρου και στο Vrije Universiteit Amsterdam, ενώ το 2026 θα διδάξει ως επισκέπτρια καθηγήτρια στο Université Paris 1.Στις δημοσιεύσεις της περιλαμβάνονται τρεις συλλογικοί τόμοι (και ένας υπό έκδοση), καθώς και πολυάριθμα επιστημονικά άρθρα για την αρχαιολογία και την υλική κουλτούρα του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
--------
38:44
--------
38:44
Πώς ανακαλύφθηκε το σπουδαίο ιερό του ελληνιστικού κόσμου
Στο νέο επεισόδιο της σειράς «Ιστορία Μιας Πόλης», η Αγιάτη Μπενάρδου συναντά τον καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας, Δημήτρη Μποσνάκη, και μαζί ξετυλίγουν το συναρπαστικό χρονικό της ανακάλυψης του Ασκληπιείου, ενός από τα σπουδαιότερα ιερά του ελληνιστικού κόσμου.Μέσα από την έρευνα, τα αρχεία και τις ανθρώπινες ιστορίες που τη συνοδεύουν, αποκαλύπτεται ένα πολύπλευρο αφήγημα: από τον αρχαιολόγο Ρούντολφ Χέρτζογκ και τον σκηνοθέτη Βέρνερ Χέρτζογκ έως τον Ιάκωβο Ζαρράφτη και τον Paton, πρόσωπα που με διαφορετικούς τρόπους συνέβαλαν στην ταύτιση του ιερού χώρου και στη διάδοσή του στο διεθνές κοινό.Μέσα από την έρευνα και το βλέμμα του Δημήτρη Μποσνάκη, το Ασκληπιείο αποκαλύπτεται όχι μόνο ως τόπος ιστορικής σημασίας αλλά και ως πεδίο ανθρώπινων ιστοριών, όπου τα «σημάδια ζωής» των αρχαιολόγων, των δημιουργών και των ίδιων των μνημείων συνεχίζουν να ζουν μέχρι σήμερα.Ο Δημήτρης Μποσνάκης είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σπούδασε Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας.Έχει εργαστεί ως επιμελητής εκθέσεων στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και για είκοσι χρόνια υπηρέτησε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, αρχικά ως συμβασιούχος και στη συνέχεια ως μόνιμος αρχαιολόγος, διευθύνοντας δεκάδες σωστικές ανασκαφές σε νησιά της Δωδεκανήσου.Η ερευνητική του δραστηριότητα επικεντρώνεται στην Αρχαιολογία του Θανάτου (γλυπτική, εικονογραφία, επιγραφές και ταφικά έθιμα). Το 2020 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Κατηφείη και Όνειδος - Ταπεινωμένοι και Καταφρονεμένοι Νεκροί» από τις εκδόσεις του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, μια μελέτη που φωτίζει άγνωστες όψεις της αρχαίας κοινωνίας μέσα από τα μνημεία των ταπεινωμένων και λησμονημένων νεκρών.
--------
50:11
--------
50:11