Πώς ανακαλύφθηκε το σπουδαίο ιερό του ελληνιστικού κόσμου
Στο νέο επεισόδιο της σειράς «Ιστορία Μιας Πόλης», η Αγιάτη Μπενάρδου συναντά τον καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας, Δημήτρη Μποσνάκη, και μαζί ξετυλίγουν το συναρπαστικό χρονικό της ανακάλυψης του Ασκληπιείου, ενός από τα σπουδαιότερα ιερά του ελληνιστικού κόσμου.Μέσα από την έρευνα, τα αρχεία και τις ανθρώπινες ιστορίες που τη συνοδεύουν, αποκαλύπτεται ένα πολύπλευρο αφήγημα: από τον αρχαιολόγο Ρούντολφ Χέρτζογκ και τον σκηνοθέτη Βέρνερ Χέρτζογκ έως τον Ιάκωβο Ζαρράφτη και τον Paton, πρόσωπα που με διαφορετικούς τρόπους συνέβαλαν στην ταύτιση του ιερού χώρου και στη διάδοσή του στο διεθνές κοινό.Μέσα από την έρευνα και το βλέμμα του Δημήτρη Μποσνάκη, το Ασκληπιείο αποκαλύπτεται όχι μόνο ως τόπος ιστορικής σημασίας αλλά και ως πεδίο ανθρώπινων ιστοριών, όπου τα «σημάδια ζωής» των αρχαιολόγων, των δημιουργών και των ίδιων των μνημείων συνεχίζουν να ζουν μέχρι σήμερα.Ο Δημήτρης Μποσνάκης είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σπούδασε Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας.Έχει εργαστεί ως επιμελητής εκθέσεων στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και για είκοσι χρόνια υπηρέτησε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, αρχικά ως συμβασιούχος και στη συνέχεια ως μόνιμος αρχαιολόγος, διευθύνοντας δεκάδες σωστικές ανασκαφές σε νησιά της Δωδεκανήσου.Η ερευνητική του δραστηριότητα επικεντρώνεται στην Αρχαιολογία του Θανάτου (γλυπτική, εικονογραφία, επιγραφές και ταφικά έθιμα). Το 2020 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Κατηφείη και Όνειδος - Ταπεινωμένοι και Καταφρονεμένοι Νεκροί» από τις εκδόσεις του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, μια μελέτη που φωτίζει άγνωστες όψεις της αρχαίας κοινωνίας μέσα από τα μνημεία των ταπεινωμένων και λησμονημένων νεκρών.
--------
50:11
--------
50:11
Ρήνεια, η άλλη Δήλος
Στην καρδιά των Κυκλάδων, δίπλα στο ιερό νησί του Απόλλωνα, βρίσκεται η Ρήνεια: ένας τόπος που έμεινε για αιώνες στη σκιά, χρησιμοποιήθηκε ως νεκρόπολη, ως χώρος εξορίας και τελετουργικής «κάθαρσης». Από τις παιδικές ταφές και τα σπάνια κοσμήματα μέχρι τις ενδείξεις βίαιων θανάτων, οι αρχαιολογικές ανασκαφές φανερώνουν ότι το νησί δεν ήταν ποτέ πραγματικά ακατοίκητο – απλώς δεν είχε φωνή. Τι κρύβει το χώμα της Ρήνειας; Και τι μας λέει αυτός ο σιωπηλός τόπος για τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι αντιμετώπιζαν τον θάνατο, την απώλεια και τη μνήμη; Ένα αρχαιολογικό μυστήριο που παραμένει εν μέρει θαμμένο κάτω από το φως του Αιγαίου.
--------
16:27
--------
16:27
Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων
Η Δήλος δεν είναι απλώς ένας ακόμη αρχαιολογικός χώρος. Είναι ένας τόπος που υπήρξε το ιερό νησί του Απόλλωνα και της Άρτεμης αλλά και κομβικό οικονομικό κέντρο του αρχαίου κόσμου. Από τις ανασκαφές αποκαλύπτονται ίχνη ζωής που ξεκινούν από τους πρώτους οικισμούς και φτάνουν ως τη ρωμαϊκή εποχή: αγορές, οικίες, αποθήκες, ναοί, αγάλματα, αγγεία, επιγραφές και απομεινάρια πολιτισμών από Ανατολή και Αφρική. Υπάρχουν ακόμη αινιγματικές μαρτυρίες για μυστηριακές τελετές και απόκρυφες λατρείες. Σήμερα, η Δήλος παραμένει ένας αρχαιολογικός θησαυρός σε εξέλιξη, με τις νέες τεχνολογίες να αποκαλύπτουν λεπτομέρειες που δεν βλέπει το γυμνό μάτι. Και για όσους εργάζονται εκεί –αρχαιολόγους, συντηρητές, επισκέπτες– είναι ένας τόπος όπου το παρελθόν δεν έχει σιωπήσει, απλώς ψιθυρίζει πιο προσεκτικά.
--------
22:18
--------
22:18
Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού
Το όνομά του συνδέεται με μερικά από τα πιο εμβληματικά δημόσια κτίρια της Αθήνας — το Ωδείο Αθηνών, το σχολείο της Ακαδημίας Πλάτωνος, το νοσοκομείο «Σωτηρία». Ποιος ήταν όμως ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος;Η διαδρομή του ξεκινά από τη Χίο και φτάνει στη Βαϊμάρη και το Βερολίνο, όπου διαμορφώνεται η σχέση του με τις αρχές του Μπάουχαους και γεννιέται η βαθιά του πίστη στην αξία της αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης. Στην Ελλάδα, επιχειρεί να φέρει τις ιδέες του μοντερνισμού σε έναν τόπο γεμάτο αντιφάσεις, συγκρούσεις και πολιτικές αναταραχές.Στο έργο του συναντιούνται η μοντέρνα σκέψη με την ελληνική ιστορία. Η αρχιτεκτονική του διαδρομή περνά από διάφορα στάδια, επηρεασμένη έντονα από το κοινωνικό του όραμα. Το Ωδείο Αθηνών, ίσως το πιο εμβληματικό έργο του, λειτουργεί ως σύμβολο αυτής της σύγκλισης: ένα κτίριο που δεν είναι απλώς ένας πολιτιστικός χώρος, αλλά μια πρόταση για το μέλλον της πόλης.Ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος αντιμετώπισε την αρχιτεκτονική όχι απλώς ως αισθητική έκφραση, αλλά ως εργαλείο για την αλλαγή της ζωής — της καθημερινότητας, της κοινωνίας, του ανθρώπου.Ο Λουκάς Μπαρτατίλας είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής από το Πανεπιστήμιο Bauhaus της Βαϊμάρης. Εξειδικεύεται στην μοντέρνα αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα στη σύγχρονη κληρονομιά της σχολής του Μπάουχαους και στο έργο του Ιωάννη Δεσποτόπουλου. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Βόλο και έκανε τις μεταπτυχιακές του σπουδές γύρω από την «Τέχνη στον Δημόσιο Χώρο» από το Πανεπιστήμιο Μπάουχαους της Βαϊμάρης. Έχει καταγωγή από την Αθήνα και κατοικεί από το 2010 στο Βερολίνο.Το 2019 επιμελήθηκε την έκθεση «Από το κτίριο στην Κοινότητα: ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος και το Bauhaus», η οποία πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Γκαίτε σε συνεργασία με τα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη και το Ωδείο Αθηνών με την υποστήριξη του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας. Από το 2022, η έκθεση βρίσκεται μόνιμα στο Ωδείο Αθηνών.Κατά το παρελθόν, έχει συνεργαστεί με ιδρύματα, πολιτιστικούς οργανισμούς και αρχεία στην Ελλάδα και τη Γερμανία, όπως ο Πολιτιστικός Οργανισμός ΝΕΟΝ και η Αντιδημαρχία Κοινωνίας των Πολιτών του Δήμου Αθηναίων για διάφορα συμμετοχικά και ερευνητικά έργα γύρω από την γειτονιά της Κυψέλης, το Ίδρυμα Robert Bosch, και το Αρχείο Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου. Αυτή την περίοδο συνεργάζεται με το Ίδρυμα Bauhaus Dessau για τη δημιουργία σειράς συμπεριληπτικών ξεναγήσεων για διαφορετικά κοινά στα ιστορικά κτίρια και το Μουσείο του Ιδρύματος.Εικόνα: Το Ωδείο Αθηνών φωτογραφημένο από τον Λουκά Μπαρτστίλα
--------
26:45
--------
26:45
Αρχαία Κύθνος: Η άγνωστη ιερή γη του Αιγαίου
Ποια είναι η ιστορική πορεία της πόλης της Κύθνου από την Αρχαϊκή έως τη Ρωμαϊκή περίοδο; Ποια ιερά και λατρευτικά κτίρια έχουν εντοπιστεί και ποιες θεότητες φαίνεται να λατρεύονταν; Υπάρχει κάποιο «ξεχωριστό» εύρημα; Ποια είναι η συνεισφορά των ενάλιων ερευνών στην κατανόηση των λιμενικών εγκαταστάσεων στο Μανδράκι;Οι συστηματικές ανασκαφές των τελευταίων δεκαετιών στην Κύθνο, το γραφικό νησί των Κυκλάδων, τεκμηριώνουν συνεχή ανθρώπινη παρουσία από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα. Η αρχαιολογική έρευνα στην Κύθνο συνεχίζει να φέρνει στο φως νέα στοιχεία για τη θέση του νησιού στον αρχαίο αιγαιακό κόσμο.Ο Αλέξανδρος Μαζαράκης Αινιάν είναι Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας. Σπούδασε Ιστορία της Τέχνης και Αρχαιολογία στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο UCL του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Εργάστηκε αρχικά ως αρχαιολόγος στο ΥΠΠΟ. Δίδαξε οκτώ χρόνια στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και από το 1999-σήμερα είναι μέλος ΔΕΠ στο Τμήμα ΙΑΚΑ. Διετέλεσε πρόεδρος του τμήματος, διευθυντής του ενιαίου ΠΜΣ του τμήματος, και του ΠΜΣ «Αρχαιολογία Πεδίου και Υλικός Πολιτισμός» (2021 κ.ε.). Δίδαξε επίσης στα Μεταπτυχιακά προγράμματα του ΕΚΠΑ και του ΕΜΠ. Δίδαξε περιστασιακά ως Επισκέπτης Καθηγητής στη Γαλλία και στο Βέλγιο. Το 2017 εκλέχτηκε από τη Σύγκλητο Διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Θεσσαλίας. Ήταν και είναι Επιστημονικός Υπεύθυνος πολλών Ευρωπαϊκών και Εθνικών Προγραμμάτων. Διηύθυνε και διευθύνει ανασκαφές στη Σκάλα Ωρωπού Αττικής, την Κύθνο των Κυκλάδων (χερσαία και ενάλια), το Σωρό Μαγνησίας, την Κεφάλα Σκιάθου και τη Βάρη Αττικής. Την τρέχουσα περίοδο συμμετέχει στην διαδικασία ίδρυσης του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Κύθνου και εποπτεύει την σύνταξη μελέτης για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου Ωρωπού. Έχουν εκδοθεί 4 βιβλία του: From Rulers' Dwellings to Temples. Architecture, Religion and Society in Early Iron Age Greece (1100-700 B.C.), Jonsered 1997, Όμηρος και Αρχαιολογία, Αθήνα 2000, The sanctuaries of Kythnos (Cyclades), Rennes 2019 και Ανασκαφές Ωρωπού. Πρωτογεωμετρική-υποπρωτογεωμετρική περίοδος (10ος – 9ος αι. π.Χ.), Βόλος 2020.
México