នាទីសុខភាពនិងអនាម័យ

Episodios disponibles

de

នាទីសុខភាពនិងអនាម័យ - គ្រឿងក្នុងជាអាហារដ៏ល្អ ចំពោះសុខភាព ?

ថ្លើម ក្រលៀន បេះដូង អណ្តាត ត្រចៀក ក្រពះ ពោះវៀនពោះតាន់ គ្រឿងក្នុងគ្មានឈ្មោះជាអាហារល្អទេ និងក៏មានអ្នកមិនចូលចិត្តបរិភោគក៏ច្រើនដែរ។ ប៉ុន្តែ គ្រឿងក្នុងមិនអាក្រក់ដូចការគិតនោះឡើយ។ តើគ្រឿងក្នុងអាចល្អចំពោះសុខភាពយ៉ាងណា? តើត្រូវទទួលទានក្នុងកំរិតដែលមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សុខភាព ? ថ្លើម ក្រលៀន បេះដូង អណ្តាត ខួរ ពោះវៀន ក្រពះ គ្រឿងក្នុងត្រូវបានចែកចេញជាពីរប្រភេទ គឺគ្រឿងក្នុងក្រហម និងគ្រឿងក្នុងស។ គ្រឿងក្នុងក្រហម ងាយទទួលទាន ដោយមិនចាំបាច់មានការរៀបចំអ្វីធំដុំទេ ចំណែកគ្រឿងក្នុងសវិញ ទាមទារការលាងសម្អាតចម្រាស និងជាទូទៅនៅប្រទេសបារាំង ច្រើនតែរៀបចំធ្វើជាពិសេសពីសំណាក់អ្នកជំនាញលក់គ្រឿងក្នុងសត្វ។ គ្រឿងក្នុងក្រហម មានដូចជា ថ្លើម ក្រលៀន បេះដូង អណ្តាត ថ្ពាល់ ឯគ្រឿងក្នុងស គឺពោះវៀន ពោះតាន់ ក្រពះ កោះ ១០០ស្រទាប់ និងក្បាល ជាដើម។ល។ ជាទូទៅ គ្រឿងក្នុងមិនសូវមានឈ្មោះល្អទេ។ ខ្លះយល់ថាផ្នែកនេះ មានបង្កប់ទៅដោយជាតិកូឡេស្តេរ៉ូលខ្លាំង ខ្លះថាកខ្វល់មានបង្កប់ទៅដោយមេរោគគ្រប់ប្រភេទ និងជាតិពុលទៀត។ តើការគិតបែបនេះត្រឹមត្រូវដែរឬទេ ? មិនត្រឹមត្រូវទេ។ គ្រឿងក្នុងខ្លះអាចជាប្រភពនាំឱ្យមានកូឡេស្តេរ៉ូលមែន ប៉ុន្តែគ្រឿងក្នុងមានជាតិខ្លាញ់តិចណាស់ ហើយផ្តល់ជាតិកាឡូរីទាបណាស់។ គ្រឿងក្នុងសម្បូរទៅដោយវីតាមីន ប្រូតេអ៊ីន និងជាតិរ៉ែ។ តើគ្រឿងក្នុងមានគុណប្រយោជន៍ល្អយ៉ាងណាចំពោះសុខភាព ? តើត្រូវទទួលទានក្នុងកំរិតណា និងយ៉ាងដូចម្តេច ? សូមស្តាប់ប្រសាសន៍របស់លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ប៉ាទ្រីស្ត សឺរ៉ុក (Patrick Serog) គ្រូពេទ្យឯកទេសចំណីអាហារ។ តើគ្រឿងក្នុង អាចចាត់ទុកបានថាជាប្រភេទអាហារ ដែលស្ថិតនៅក្នុងពពួក សាច់ បានដែរឬទេ? Dr. Patrick Serog ៖ “គ្រឿងក្នុងត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជា សាច់ ! ព្រោះវាមានគុណប្រយោជន៍ផ្នែកអាហារូបត្ថម្ភច្រើនដូចផ្នែកដទៃនៃសាច់ដែរ។ គ្រឿងក្នុង សម្បូរជាពិសេសទៅដោយសារធាតុប្រូតេអ៊ីន ដែលចាំបាច់បំផុតនៅពេលយើងឃ្លាន។ ជាងនេះទៅទៀត គ្រឿងក្នុង ជាអាហារដែលមានវីតាមីនច្រើន ដូចជាវីតាមីនអា វីតាមីនបេគ្រប់ប្រភេទ និងសារជាតិរ៉ែដែក សង្កស័។ល។ សរីរាង្គគ្រឿងក្នុងដែលមានវីតាមីនច្រើនជាងគេ គឺថ្លើមនិងក្រលៀន ឯគ្រឿងក្នុងសដូចជា ពោះ ក្រពះ ពោះវៀន មិនសូវមានវីតាមីនទេ។ ខុសពីជំនឿ គ្រឿងក្នុងពុំសូវផ្តល់កាឡូរីច្រើនទេ ព្រោះមានផ្ទុកជាតិលីពីត ឬខ្លាញ់តិច។ ផ្នែកខ្លះនៃគ្រឿងក្នុងមានខ្លាញ់ច្រើនខ្លាំង ខ្លះមានតិចតួចមែនទែន។ ឧទាហរណ៍ ចុងពោះវៀន មានជាតិខ្លាញ់តិច ពោះគោ ក្រពះស្ទើរតែអត់ខ្លាញ់សោះ ប្រសិនបើគេចេះធ្វើ គល់អណ្តាតមានខ្លាញ់ច្រើនជាងចុងអណ្តាត តែសម្បូរប្រូតេអ៊ីនខ្លាំង។ តើត្រូវទទួលទានគ្រឿងក្នុងជាអាហារ ប៉ុន្មានដងក្នុងមួយសប្តាហ៍ ដើម្បីកុំឱ្យមានឈ្មោះហូបច្រើនជ្រុល ? Dr. Patrick Serog ៖ បើទទួលទានផ្នែកដែលមានខ្លាញ់ខ្លាំង ពីរដងក្នុងមួយសប្តាហ៍អាចចាត់ទុកថាច្រើនជ្រុលហើយ។ ប៉ុន្តែអ្នកបរិភោគតែគ្រឿងក្នុងដែលមិនសូវមានខ្លាញ់ ក្រពះពោះវៀន នោះមិនអីទេ ព្រោះយើងមានអាហារដល់ទៅ១៤ពេលឯណោះក្នុងសប្តាហ៍។ ចំពោះអ្នកដែលចូលចិត្តខ្លាំង គេអាចបណ្តោយខ្លួនញ៉ាំ គ្រឿងក្នុង មិនសូវខ្លាញ់ លាយចម្រុះជាមួយគ្រឿងក្នុងខ្លាញ់ខ្លាំង ម្តង ឬពីរដង បានក្នុងអាទិត្យ។ ចុះតើជាការពិតដែរឬទេ ដែលថា ការទទួលខួរ សត្វ (ជ្រូក ឬគោ) ទៅនឹងធ្វើឱ្យក្មេងកាន់តែឆ្លាត ? Dr. Patrick Serog ៖ មិនពិតទេ ! នេះគ្រាន់តែជាជំនឿតែប៉ុណ្ណោះ។ ខួរគ្មានអាហារូបត្ថម្ភអ្វីជាពិសេស លើសផ្នែកផ្សេងៗទៀតនៃគ្រឿងក្នុងឡើយ។ ខួរសម្បូរទៅដោយជាតិប្រូតេអ៊ីន និងមានជាតិលីពីតច្រើនជាងគ្រឿងក្នុងដទៃ។ តែការទទួលទានខួរទំនងជាអាចបង្កើនជាតិផូស្វរ ព្រោះខួរសត្វ ឬសត្វមានជាតិផូស្វរមួយទៀតលើសមនុស្ស។ អ្នកមានបញ្ហាខ្វះឈាមស្លេកស្លាំង ត្រូវបានគេណែនាំឱ្យទទួលគ្រឿងក្នុង។ តើជាការពិតដែរឬទេ? Dr. Patrick Serog ៖ មែន! មានគ្រឿងក្នុងពីរដែល គ្រូពេទ្យតែងណែនាំឱ្យអ្នកជំងឺទទួលទាន គឺ ថ្លើម និងឈាម។ ព្រោះនៅពេលយើងមានជំងឺស្លេកស្លាំង ខ្វះឈាម Anémie ឬខ្វះជាតិដែក គេត្រូវតែរកអាហារដែលសម្បូរជាតិដែកមកបង្គប់។ គេអាចជាដំបូង គិតគូរជាដំបូងរកទទួលទានសាច់ ដែលសម្បូរជាតិដែកដែរ ឱ្យបានច្រើនជាងមុន តែការបន្ថែមអាហារជាថ្លើម និងឈាម ដែលរឹតតែសម្បូរជាតិដែកខ្លាំងជាងសាច់សុទ្ធទៅទៀតនោះ ជាការកាន់តែប្រសើរ។ ដូច្នេះប្រសិនបើអ្នកមានបញ្ហាខ្វះគ្រាប់ឈាមស្លេកស្លាំងមែន គួរតែទទួលទានថ្លើមនិងឈាមពីរដងក្នុងសប្តាហ៍ ឬក្នុងមួយសប្តាហ៍ ត្រូវហូបថ្លើមម្តង និងឈាមម្តង។ តើក្មេងចាប់ពីអាយុប៉ុន្មានឡើងទៅអាចទទួលទានគ្រឿងក្នុង ? ១៥ខែ តើក្មេងពេកទេដឹង ? Dr. Patrick Serog ៖ អនុសាសន៍របស់វេជ្ជសាស្ត្រ គឺត្រូវផ្តល់អាហារឱ្យបានប្លែកដល់ទារកនិងកុមារ។ តាមក្បួនវេជ្ជសាស្ត្រ ចាប់ពីអាយុ៤ឬ៦ខែឡើង អ្នកជាឪពុកម្តាយអាចផ្តល់អាហារសាច់ដល់កូនបានហើយ។ បើយោងតាមលក្ខខណ្ឌបែបនេះ ការកិនគ្រឿងក្នុងឱ្យកូនក្មេងញ៉ាំ មិនខុសអ្វីពីកិនសាច់ឱ្យក្មេងអាយុចាប់ពីមួយឆ្នាំឡើងញ៉ាំទេ។ ការឱ្យក្មេងញ៉ាំគ្រឿងក្នុងកាន់តែឆាប់ នឹងធ្វើឱ្យក្មេងកាន់តែឆាប់បានស្គាល់ និងបានភ្លក្សរស់ជាតិគ្រប់បែបយ៉ាង ដែលជាប្រការល្អទៅវិញទេ។ ហើយរឿងក្មេងចូលចិត្តឬមិនចូលចិត្តនោះជារឿងផ្សេង។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំនៅតែចង់ណែនាំឱ្យអ្នកជាឪពុកម្តាយ ដែលបើទោះខ្លួនឯងមិនចូលចិត្តក្តី ក៏គួរឱ្យកូនបានភ្លក្សអាហារមួយមុខនេះ។ គ្រឿងក្នុងជាអាហារដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍។ គ្រឿងក្នុងជា អាហារសាច់ដ៏ល្អ សម្រាប់អ្នកពុំសូវមានថវិកា។ បើអ្នកមានជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង គួរតែចៀសវាងកុំបរិភោគគ្រឿងក្នុងឬ? Dr. Patrick Serog ៖ មិនទេ ! គ្មានហេតុផលអ្វីដែលត្រូវចៀសមិនបរិភោគគ្រឿងក្នុងព្រោះតែមានជំងឺសរសៃឈាមបេះដូងជាប់នឹងខ្លួនឡើយ។ ជាធម្មតា នៅពេលនិយាយអំពីជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង នៅក្នុងករណីនេះ គឺសំដៅលើជំងឺមានខ្លាញ់ក្នុងឈាម។ មិនមែនព្រោះតែមានជំងឺខ្លាញ់ខ្លាំង យើងត្រូវតែឈប់ទទួលទានគ្រឿងក្នុងឡើយ។ លោកអ្នកនៅតែអាចទទួលទានបានជានិច្ច គ្រាន់តែក្នុងកំរិតនិងបរិមាណទាប មិនញយដងពេកប៉ុណ្ណោះ។ បើនិយាយអំពីការខ្លាចឡើងខ្លាញ់ក្នុងឈាម ឬមានជំងឺខ្លាញ់ក្នុងឈាមនេះ សូមចងចាំថា សូម្បីតែការទទួលទានស៊ុត ក៏អ្នកមានជំងឺកូឡេស្តេរ៉ូល ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នដែរ។ គេមិនត្រូវទទួលទានពងមាន់មួយថ្ងៃមួយ ឬ៥ទៅ៦គ្រាប់ក្នុងមួយសប្តាហ៍ទេ ព្រោះជាបរិមាណដ៏ច្រើនជ្រុលសម្រាប់អ្នកមានជំងឺកូឡេស្តេរ៉ូល។ ប៉ុន្តែ ការទទួលទានគ្រឿងក្នុង ឬថ្លើមដែលមានកំរិតកូឡេស្តេរ៉ូលខ្ពស់ខ្លាំងជាងគ្រឿងក្នុងដទៃ ម្តងម្កាលក្នុងសប្តាហ៍ មិនចោទជាបញ្ហាអ្វីដល់សុខភាពទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើអ្នកចង់ធ្វើរបបអាហារ ដើម្បីបញ្ចុះទម្ងន់ ក្រុមគ្រូពេទ្យឯកទេស សូមណែនាំ ឱ្យអ្នកងាកមកបរិភោគគ្រឿងក្នុងជាអាហារ ព្រោះគ្រឿងក្នុងមានផ្ទុកខ្លាញ់តិចបំផុត ជាទូទៅ លើកលែងតែផ្នែក ក្បាលនិងអណ្តាតមួយចេញ៕

នាទីសុខភាពនិងអនាម័យ - ហេតុអ្វីបានជាអាជ្ញាធរបារាំង ណែនាំមិនឱ្យទារកប្រើថ្នាំ Smecta ?

Smecta ជាថ្នាំប្រឆាំងអាការៈរាករូស ឈឺពោះ ទើបត្រូវបានអាជ្ញាធរសុខាភិបាលបារាំង ចេញសេចក្តីណែនាំ កាលពីដើមខែមីនា មិនឱ្យក្មេងក្រោមអាយុពីរឆ្នាំ ទទួលទានទេ។ ហេតុអ្វីបានជាអាជ្ញាធរបារាំងសម្រេចបែបនេះ ? តើថ្នាំស្មិចតា អាចបង្កគ្រោះថ្នាក់យ៉ាងណាដល់ទារក ? តើមនុស្សធំពិតជាអាចបន្តប្រើថ្នាំនេះបានប្រកបដោយសុវត្ថិភាព យ៉ាងពិតប្រាកដ និងក្នុងកំរិតណា ? ដោយអ្នកស្រី ឃុន វ៉ារី ឱសថការីខ្មែ នៅភូមិទ័កស៊ី ជាយទីក្រុងប៉ារីស។ ថ្នាំស្មិចតា ថ្នាំប្រឆាំងនឹងការរាករូស ដែលមានប្រើច្រើន និងយ៉ាងទូលំទូលាយ នៅប្រទេសបារាំង ក៏ដូចជានៅប្រទេសកម្ពុជាដែរ។ ប៉ុន្តែកាលពីដើមខែមីនាកន្លងទៅថ្មីៗនេះ ភ្នាក់ងារសុខាភិបាលបារាំង បានចេញសេចក្តីណែនាំមិនឱ្យឪពុកម្តាយផ្តល់ថ្នាំ Smecta ដល់ទារកអាយុក្រោម២ឆ្នាំប្រើទេ។ ចំណែកស្រ្តីមានផ្ទៃពោះ ក៏មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ដែរ។ ភ្នាក់ងារសុខាភិបាលបារាំងធ្វើការសម្រេចចិត្តបែបនេះ ដោយយោងទៅលើការសិក្សាអង្កេតអន្តរជាតិមួយ ស្តីអំពីកំរិតទាបបំផុតនៃជាតិសំណរដែលអាចបង្កជាតិពុលសំណរ។ នៅក្នុងថ្នាំស្មិចតា ដែលផលិត ចេញពីដីឥដ្ឋ គេសង្កេតឃើញមានជាតិសំណរ ដ៏តិចតួចបំផុតមែន តែវាអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទារក និងកូននៅក្នុងផ្ទៃ។ នេះជាអនុសាសន៍ណែនាំ បង្ការទុកជាមុន ព្រោះការពារវាប្រសើរជាងព្យាបាល។ ហើយរហូតមកទល់នឹងពេលនេះ គេពុំដែលធ្លាប់ជួបឬឃើញមានករណីពុលជាតិសំណរដោយការប្រើថ្នាំស្មិចតា នៅឡើយទេ។ ការពុលធាតុសំណរ សំណរអាចជ្រាបចូលក្នុងខ្លួនយើងតាមផ្លូវដង្ហើម និងផ្លូវរំលាយអាហារ។ ពុលសំណរជាជំងឺដែលកើតឡើងដោយស្ងៀមស្ងាត់ ដោយធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺមានការហេវហត់ ឈឺក្បាល ភ្លេចភ្លាំងច្រើន រាករូស ក្តៀន ឈឺពោះ មិនឃ្លានអាហារ រសាប់រសល់ គេងមិនលក់។ យូរទៅអាចធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺស្លេកស្លាំង ឡើងឈាម មានជំងឺបេះដូង និងក្រលៀន និងបាត់បង់ជីវិតតែម្តង បើជាតិសំណរមានច្រើនជ្រុលក្នុងខ្លួន។ ចំពោះកុមារ ជាតិសំណរនឹងធ្វើឱ្យក្មេងទន់ខ្យោយ លូតលាស់មិនត្រឹមត្រូវ។ ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ មិនអាចរក្សាគ៌ភបានត្រឹមត្រូវ។ ការប្រើប្រាស់ថ្នាំស្មិចតា ហាមប្រើចំពោះក្មេងក្រោយអាយុពីរឆ្នាំ។ កុមារ ចាប់ពីអាយុ២ឆ្នាំឡើង អាចប្រើថ្នាំស្មិចតាក្នុងកំរិតបួនកញ្ចប់ក្នុងមួយថ្ងៃ ក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃ និងពីរកញ្ចប់មួយថ្ងៃក្នុងរយៈពេលបួនថ្ងៃ។ មនុស្សធំពេញវ័យ បីទៅ៦កញ្ចប់ក្នុងមួយថ្ងៃ និងយ៉ាងយូរបំផុត៧ថ្ងៃ សូមប្រើថ្នាំស្មិចតា នៅមុនពេលទទួលទានអាហារ និងឱ្យបានឆ្ងាយពីការទទួលទានថ្នាំផ្សេងទៀត ព្រោះស្មិចតាអាចស្រូបយកជាតិថ្នាំ និងធ្វើឱ្យការព្យាបាលជំងឺផ្សេងទៀតលែងមានប្រសិទ្ធភាព។ នៅពេលមានអាការៈរាករូស យើងបានបាត់ជាតិទឹកអស់ច្រើនណាស់ ដូច្នេះសូមពិសារថ្នាំ និងពិសារទឹកឱ្យបានច្រើន។ ចៀសវាងកុំទទួលទានបន្លែផ្លែឈើស្រស់ អាហារមានជាតិហិរ ទឹកត្រជាក់ខ្លាំង តែសូមជ្រើសរើសពិសារសាច់អាំង និងបាយ បបរ ឱ្យបានច្រើន៕

នាទីសុខភាពនិងអនាម័យ - តើឫសជាជំងឺអ្វី ?

ឫស មានទម្រង់ដូចជាដំបៅសើរស្បែកតូច ស្រាល ដែលបង្កឡើងដោយវីរ៉ុស។ ឫសអាចកើតនៅម្រាមដៃ ម្រាមជើង បាតជើង លើមុខ ឬនៅក នៅឃ្លៀក ជួនឈឺខ្លាំង ជួនឈឺតិច។ ឫសជាជំងឺស្រាល អាចជាសះបាត់ទៅវិញ ដោយគ្មានបន្សល់ទុកនូវផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរអ្វីទាំងអស់។ តែអាចចម្លងទៅពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត ឬពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀតនៃខ្លួនប្រាណ ដោយផ្ទាល់និងដោយមិនផ្ទាល់។ ឫសលេចឡើងក្នុងទម្រង់ជាដំបៅសើរស្បែក ដែលបណ្តាលមកពីការឆ្លងវីរ៉ុសម្យ៉ាងឈ្មោះថា"Human Papillomavirus" (HPV) យូមែន ប៉ាពីឡូម៉ាវីរ៉ុស។ វីរ៉ុសនេះបានចម្លងចូលតាមស្បែក និងសំងំយ៉ាងយូររាប់ខែ មុនលេចធ្លាយជាដំបៅឫសឡើង។ ការវិវឌ្ឍន៍របស់ឫសគ្មានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ ប៉ះពាល់ដល់សុខភាពមនុស្សទេ។ ថ្វីត្បិតតែឫសបង្កឡើងដោយវីរ៉ុស"Human Papillomavirus" HPV មែន ប៉ុន្តែវីរ៉ុសនេះមិនមែនជាភ្នាក់ងារបង្កឱ្យមានជំងឺមហារីកស្បែកឡើយ។ ជាពពួកតែមួយ និងមានឈ្មោះដូចគ្នាមែន តែ papillomavirus បង្កឫស ខុសពី papillomavirus ដែលកើតនិងចម្លងនៅលើតំបន់ភ្នាស និង ដែលជាភ្នាក់ងារបង្កជំងឺមហារីកមាត់ស្បូន។ ឫសភាគច្រើន នឹងត្រូវជា ដោយខ្លួនឯងទៅវិញ នៅរវាងពីរបីខែក្រោយ ប៉ុន្តែឬសខ្លះរឹងក្បាល អាចនៅទល់រាប់ឆ្នាំក៏មាន។ ប្រការគួរឱ្យកត់សម្គាល់មួយទៀត គឺឬសជាជំងឺលាប់ ជាបាត់ទៅហើយ រំលងបានបន្តិចក៏កើតជាថ្មីទៀត ជាញឹកញយ។ ប្រភេទឫស ឫសមានច្រើនប្រភេទ និងច្រើនទម្រង់ណាស់ ! ឫសរួម ៖ ឫសដែលគេសង្កេតឃើញមានកើតឡើងច្រើន និងមានលក្ខណៈទូទៅខ្លាំង គឺជាឫសមូល ទល់ខ្ពស់ចេញផុតពីស្បែក។ ជាឫសតែមួយឯកា ឬ ច្រើន មានទំហំប្រមាណពីរបីមីល្លីម៉ែត្រ ហើយច្រើនកើតនៅលើម្រាមដៃ និងខ្នងដៃ។ ម្តងម្តាលគេឃើញឫសប្រភេទនេះ កើតនៅក្រោមក្រចក និងតំបន់ជុំវិញក្រចក ដែលក្នុងករណីនេះ ឫសអាចបង្កការឈឺចុកចាប់ខ្លាំង ព្រមទាំងធ្វើឱ្យខូចទម្រង់ក្រចក ឬរបើកក្រចកផង។ ឫសអាចមានរាងទ្រវែង។ ឬសប្រភេទនេះ ច្រើនកើតនៅលើមុខ ជាពិសេសនៅតំបន់ជុំវិញមាត់ ឬតំបន់មានរោមកោរ ចំពោះបុរស។ ឫសរាប ៖ ឫសប្រភេទនេះច្រើនកើតនៅលើមុខ និងខ្នងដៃ។ មានទម្រង់មិនច្បាស់លាស់ ច្រើនជ្រុង រាបស្មើនឹងស្បែក មានពណ៌ស្រដៀងនឹងស្បែកឬដុតជាងបន្តិច ឫសបាតជើង ៖ ឫសនៅបាតជើង ចែកជាពីរប្រភេទទៀត។ ឫសទោល ច្រើនតែចាក់ជ្រៅក្នុងសាច់ មានវ័នដូចរង្វង់កង ដោយស្បែករឹងព័ទ្ធជុំវិញ។ នៅកណ្តាលឬស មានចំណុចខ្មៅៗ ដែលគ្មានអ្វីក្រៅពីជាសរសៃឈាមតូចៗ។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាពេលខ្លះ គេឃើញមានចេញឈាម និងធ្វើឱ្យមានការឈឺចាប់ខ្លាំង នៅពេលដើរ ព្រោះត្រូវសង្កត់លើវា។ ប្រសិនបើជាករណីពហុឫសវិញ ឫសនោះច្រើនតែដុះសើរៗលើស្បែក តូចៗផ្តុំគ្នា និងមិនសូវឈឺ ដូចឫសទោលទេ។ តើឫសនេះដុះឡើងយ៉ាងដូចម្តេច ? ឫសអាចដុះនិងលេចឡើងនៅលើស្បែក ក្រោយពីវីរ៉ុសPapillomavirus បានជ្រៀតចូលដល់ស្រទាប់ខាងក្នុងនៃស្បែក ដោយសារតែមានការរលាត់ដាច់ ឬមានដំបៅ លែងអាចដើរតួនាទីជារនាំងបាំងវីរ៉ុសមកពីក្រៅបាន។ Papillomavirus ជាវីរ៉ុសឆ្លង អាចចម្លង ដោយផ្ទាល់ និងដោយមិនផ្ទាល់។ ការចម្លងដោយផ្ទាល់ គឺជាការស្វ័យចម្លង។ វីរ៉ុសក្នុងកោសិកាឫស ខ្ទាតរាយប៉ាយនៅលើស្បែក ដោយសារការអេះ។ វត្តមានវីរ៉ុសបែបនេះ អាចបង្កបង្កើតឱ្យមានឫសមួយកន្លែងផ្សេងទៀត។ វីរ៉ុសក៏អាចចម្លងមនុស្សម្នាក់ផ្សេងទៀត ដោយសារបានប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់វីរ៉ុសនោះ។ ការចម្លងមិនផ្ទាល់ គឺវីរ៉ុសស្ថិតលើផ្ទៃដែលងាយចម្លង ហើយជ្រៀតចូលតាមស្បែកបាន តាមរយៈការប៉ះពាល់ ឬជាន់ដោយមិនដឹងខ្លួន ព្រោះស្បែកក្រៅរលាត់ ដាច់ ឬមុត។ អ្នកកាប់គោ/ជ្រូក អ្នកលក់សាច់ អ្នកលក់ត្រី ឬគ្រូពេទ្យសត្វ ច្រើនតែមានឫសនៅដៃ។ អ្នកកីឡា អ្នកចូលចិត្តអាងហែលទឹក ឬត្រាំទឹកក្តៅរួម ច្រើនងាយកើតឫសនៅជើង ព្រោះនៅពេលសើម និងត្រូវទឹក ស្រទាប់ស្បែកទន់ ផ្ទៃរដិបរដុបនៅអាងងាយធ្វើឱ្យស្បែកដាច់រលាត់ ដែលជាឱកាសសម្រាប់វីរ៉ុសចូលទៅសំងំក្នុងស្បែក រួចផ្តុំជាឫសនៅពេលក្រោយ។ តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីកម្ចាត់ឫស និងតើពេលណាត្រូវទៅជួបពេទ្យ ? ឫសជាជំងឺសើរស្បែកស្រាលបំផុត ! ត្រូវការការប្រយ័ត្នប្រយែងបន្តិចក៏អាចទប់ស្កាត់ការចម្លងបានយ៉ាងងាយ ហើយការព្យាបាលទៀតសោតក៏មិនពិបាក។ គេអាចរកថ្នាំព្យាបាល បានដោយសេរី នៅតាមឱសថស្ថាន ឬ ក្បួនចាស់បូរាណក៏បាន តែសូមប្រយ័ត្នតែម្យ៉ាង គឺកុំឱ្យប៉ះពាល់រលាកដល់ស្បែកជុំវិញ។ កុំសាកល្បង ចៀរអារឫស ឬផ្តាច់ឫសដោយកំរោល អាចមានករណីឫស ធ្ងន់ធ្ងរដល់ថ្នាក់រកពេទ្យជួយ និងធ្វើការវះកាត់យកចេញ តែជាប្រការកម្របំផុត ! ខាងក្រោមនេះជាវិធីងាយ នៃការព្យាបាលឬសដោយខ្លួនឯង ៖ លាបថ្នាំសម្លាប់ឫស ដែលមានលក់ដោយសេរី នៅឱសថស្ថាន ឱ្យចំលើឫស ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ថ្នាំនោះនឹងទៅបំផ្លាញឫស បន្តិចម្តងៗរហូតរបូតដាច់ចេញពីស្បែក។ តែសូមកុំប្រើថ្នាំនេះ ព្យាបាលឫសនៅលើមុខនិងប្រដាប់ភេទ។ ប្រើបង់បិទដំបៅ មិនជ្រៀបទឹកនិងខ្យល់ ដើម្បីយកទៅបិទបន្ថប់ឫស ឱ្យទាល់តែងាប់។ វិធីនេះត្រូវបើកពេលយូរ ហើយក៏មិនអាចអនុវត្តបានចំពោះឫសនៅមុខ និងក្រចកដៃទេ។ ប្រើផលិតផលត្រជាក់ បាញ់លើឫស ដើម្បីបង្កកឫសឱ្យងាប់។ ឬវិធីដុត តាមបែបបូរាណខ្មែរក៏បាន។ សញ្ញាបន្ទាន់ ថ្វីបើឬសមិនមែនជាជំងឺសើរស្បែកធ្ងន់ធ្ងរ ការរាតត្បាតរបស់វីរ៉ុស មិនមែនជាភ្នាក់ងារបង្កជំងឺមហារីកស្បែកមែន ប៉ុន្តែលោកអ្នកត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន និងទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ប្រសិនបើអ្នកសង្កេតឃើញមានសញ្ញាមួយចំនួនដូចខាងក្រោម ៖ អ្នកមានឫសមួយឬច្រើន នៅលើមុខ ឫស បង្កឱ្យមានអាការៈឈឺចាប់ខ្លាំង និងបង្កើនបរិមាណឫសផង ប្តូរពណ៌ផង ឬប្តូរទម្រង់ ឫសប្រែជាដំបៅ ឫសចេញឈាម អ្នកមានជំងឺខ្សោយប្រព័ន្ធការពារខ្លួន មានជំងឺទឹកនោមផ្អែម ឬបញ្ហាសរសៃឈាមនៅជើង វិធីការពារកុំឱ្យកើតឫស ឫសបង្កឡើងដោយវីរ៉ុស ! ដោយការប៉ះពាល់ផ្ទាល់និងដោយមិនផ្ទាល់។ ប៉ុន្តែការចម្លងនេះគ្មានលក្ខណៈរាតត្បាត គួរឱ្យព្រួយបារម្ភ រហូតបង្ឃាំងខ្លួននោះឡើយ។ គោរពក្បួនអនាម័យ ចាំបាច់មួយចំនួន អាចបញ្ចៀសកុំឱ្យកើតឫសបានហើយ ៖ កុំប៉ះ ឬស្ទាបអេះ ឬសរបស់គេ កុំប្រើកន្សែង ឬ ក្រណាត់ដុះខ្លួនរួម ជាមួយអ្នកមានឬស កុំប្រើសោមជើង ឬស្បែកជើងរួមជាមួយអ្នកមានឬស កុំដើរជើងទទេ ក្នុងទីសាធារណៈ ជូតជើង ជូតដៃឱ្យបានស្ងួត ក្រោយពីមុជទឹក ឬត្រាំ លេងទឹក ក្នុងអាងរួម ព្រោះវីរ៉ុសអាចជ្រៀតចូលក្នុងស្បែកសើមបានយ៉ាងងាយស្រួល៕

នាទីសុខភាពនិងអនាម័យ - ទ្រីស្ហូមី ជាជំងឺអ្វី ?

ថ្ងៃទី ២១ មីនា ជាទិវាពិភពលោកនៃជំងឺទ្រីស្ហូមី ២១ ឬ World Down Syndrome Day។ តាំងពីជាង២០ឆ្នាំមក អង្គការសុខភាពពិភពលោកបាន ប្រារព្ធធ្វើជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីពញ្ញាក់ស្មារតីសាធារណជនឱ្យបានស្គាល់ជំងឺដ៏កម្រមួយនេះ។ តើ ទ្រីស្ហូមី ជាជំងឺអ្វី ? លេខសម្គាល់ ២១ -១៦-១៨ មានន័យយ៉ាងដូចម្តេច ? គេអាចការពារ និងព្យាករណ៍ទុកជាមុនបានដែរឬទេ ? តើជំងឺនេះបង្កផលវិបាក និងអាចសម្គាល់ បានយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ ? ទ្រីស្ហូមី ជាជំងឺកម្រមួយ ដែលបង្កឡើងដោយភាពមិនប្រក្រតីនៃក្រូម៉ូស្យូម។ តាមច្បាប់ធម្មជាតិ មនុស្សគ្រប់រូប កើតមានក្រូម៉ូស្យូមទាំងអស់ ៤៦ ឬ ២៣គូ អូតូសូម autosomomes។ ២៣ បានមកពីម្តាយ និង ២៣បានមកពីឪពុក។ ក្រូម៉ូស្យូម ១ ដល់លេខ២២ ជាក្រូម៉ូស្យូធម្មតា និងមួយគូទៀត ជាក្រូម៉ូស្យូមភេទ ៖ ក្រូម៉ូស្យូម XX ពីរ សម្រាប់មនុស្សស្រី និងសម្រាប់មនុស្សមានក្រូម៉ូស្យូមXមួយ ក្រូម៉ូស្យូមYមួយ(XY)។ ក្រូម៉ូស្យូមទាំង២៣គូជា ពូជដើមនៃការបង្កកំណើត ចេញមកពីមេជីវិតបុរស ស្ពែម៉ាតូហ្សូអ៊ីត និង មេជីវិតញី អូវុល។ នៅពេលស្ពែម៉ាតូហ្ស៊ីត និងអូវុល ជួបគ្នា ក៏មានការបង្កកំណើតឡើង នូវអំប្រ៊ីយ៉ុង ដែលការបូកក្រូម៉ូស្យូមចូលគ្នាស្មើនឹង៤៦ (២៣XXឬ២៣XY)។ ប៉ុន្តែជួនកាលដោយមិនដឹងហេតុអ្វី ឬដោយចៃដន្យ នៅពេលបង្កកំណើត មេជីវិតញី និងមេជីវិតឈ្មោល ជួបគ្នា ត្រូវចាប់ជាគូ ២៣ក្រូម៉ូស្យូម បែរជាមានលើសក្រូម៉ូស្យូមមួយ ធ្វើឱ្យគេរាប់ឃើញមានក្រូម៉ូស្យូមដល់ទៅ ២៤។ នៅពេលក-ជីវិត អំប្រ៊ីយ៉ុងកូននោះមានក្រូម៉ូស្យូម ដល់ទៅ ៤៧ មិនមែន៤៦ ឬ២៣គូដូចមនុស្សទូទៅទេ ព្រោះមានគូក្រូម៉ូស្យូមមួយណានោះឡើងដល់ទៅបី។ ហេតុដូច្នេះហើយបានគេឱ្យឈ្មោះជំងឺនេះ ថា ទ្រីស្ហូមី ដោយចង់សំដៅថាមានក្រូម៉ូស្យូម បី ចាប់គូគ្នា ( ទ្រី ជាភាសាឡាតាំង ស្មើ បី)។ ហើយក្រូម៉ូស្យូមណាមានបី គេហៅ ទ្រីស្ហូមី លេខនោះ។ មានតែ ភាពមិនប្រក្រតីកើតលើ ក្រូម៉ូស្យូមលេខ២១ទេ ដែលអំប្រ៊ីយ៉ុងកូនអាចបន្តលូតលាស់ បញ្ចប់គ៌ភ រហូតអាចប្រសូតបាន។ បើប៉ះលើក្រូម៉ូស្យូមលេខផ្សេងទៀត អំប្រ៊ីយ៉ុងមិនអាចរស់បានទេ ឬត្រូវរលូតចេញមុនកាល។ ហេតុដូច្នេះបានជាគេច្រើននិយាយតែពី ទ្រីស្ហូមី ២១។ ករណីទ្រីស្ហូមី ១៨ ឬ១៣ ក៏អាចមានដែរ តែកម្រជាងទ្រីស្ហូមី ២១ទៅទៀត។ គេនៅមិនទាន់ដឹងអំពីមូលហេតុដែលនាំឱ្យកើតជំងឺទ្រីស្ហូមីនេះទេ ប៉ុន្តែអាយុក្នុងពេលពរពោះរបស់អ្នកជាម្តាយ ជាតំណាងហានិភ័យដ៏ខ្ពស់មួយនៃការកើតជំងឺទ្រីស្ហូមី របស់ទារក។ គេសង្កេតឃើញថា ហានិភ័យនៃគ្រោះកើតជំងឺទ្រីស្ហូមី២១ កើនឡើងទៅទៅតាមវ័យរបស់អ្នកជាម្តាយ។ ចាប់ពីអាយុ២៥ឆ្នាំឡើងទៅ មានហានិភ័យកូនកើតទ្រីស្ហូមី ២១ កំរិត១/១៥០០ និងឡើងដល់១ក្នុងចំណោម១០០កូនកើត ពេលម្តាយពរពោះនៅ អាយុ ៤០ឆ្នាំ។ អ្នកជាម្តាយពរពោះក្នុងវ័យកាន់តែចាស់ ហានិភ័យកាន់តែខ្ពស់។ អាការៈសញ្ញាទ្រីស្ហូមី មនុស្សដែលមានជំងឺទ្រីស្ហួមី ២១ មានការវិវឌ្ឍលូតលាស់ផ្នែកបញ្ញាស្មារតី និងរូបរាងកាយ យឺត ខុសមនុស្សដទៃ និង មានរូបរាងបុគ្គលិកលក្ខណៈប្លែកពិសេស ស្ទើរដូចគ្នាទាំងអស់។ លក្ខណៈមួយដែលគេសម្គាល់ឃើញមានស្ទើរលើគ្រប់ក្មេងទើបនឹងកើតទាំងអស់នោះ គឺ មានសម្ពាធសាច់ដុំខ្សោយ ទន់ខ្លាំង មុខមូល កញ្ចឹងកសំប៉ែត ច្រមុះតូច រង្វះត្របកភ្នែកឆៀវ ផ្នត់បាតដៃមានតែមួយឆូត។ ដៃជើង ច្រើនតែខ្លីនិងតូច។ ការលូតលាស់យឺត កម្ពស់លូតអស់បានយ៉ាងច្រើន១,៥ម៉ែត្រ។ អ្នកមានទ្រីស្ហូមី២១ភាគច្រើន មានខួរក្បាល វិវឌ្ឍមិនល្អ ហើយយឺតយាវទៀត។ វិបត្តិរលូតលាស់ខួរក្បាលមានបញ្ហា ខ្លាំង ឬខ្សោយ ប្រែប្រួលពីក្មេងម្នាក់ទៅក្មេងម្នាក់ និងទៅតាមហ្សែនពី កំណើតផង ទៅតាមបរិស្ថាននៅជុំវិញខ្លួនផង ការអប់រំនិងរៀនសូត្រផង។ ផលវិបាកនៃអ្នកមានទ្រីស្ហូមី មានទ្រីស្ហូមី អ្នកជំងឺមានគ្រោះជួបករណីសរីរាង្គការលូតលាស់មិនល្អ មិនត្រឹមត្រូវ ជាងមនុស្សទូទៅ ដូចជាភាពមិនប្រក្រតីនៃសរីរាង្គបេះដូង (៥០%នៃក្មេងទ្រីស្ហូមី ២១) ភាពមិនប្រក្រតីនៃបំពង់អាហារ គ្មានរន្ធលាមក ស្ទះចុងពោះវៀនធំ និងក្នុងករណីធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំង គឺភាពមិនប្រក្រតីលើសរីរាង្គភ្នែកឡើងបាយតាំងពីនៅក្នុងពោះ។ល។ ក្រៅពីនេះ កុមារទ្រីស្ហូមី ងាយនឹងឆ្លងឬកើតជំងឺធម្មតាផ្សេងទៀត ជាងកុមារដទៃ មិនថាជាជំងឺផ្លូវដង្ហើម ជំងឺរលាក ជំងឺច្រមុះបំពង់ក ថ្លង់ អន់ភ្នែក មីញ៉ូម ទល់លាមក ភ្លើឡើងអាស៊ីត ជំងឺបេះដូង (ដែលមិនមែនជាភាពមិនប្រក្រតីនៃសរីរាង្គបេះដូង) ... អាយុកាលដែលអ្នកទ្រីស្ហូមីសង្ឃឹមរស់បានក៏ខ្លីជាងមនុស្សធម្មតា (ប្រមាណ៥០ឆ្នាំ សម្រាប់ពលរដ្ឋនៅអឺរ៉ុបដែលធម្មតាមានអាយុវែងជាមធ្យមដល់៨០ឆ្នាំ)។ មានកូនកើតទ្រីស្ហូមី គឺជាបន្ទុកដ៏ធ្ងន់ក្នុងការមើលការខុសត្រូវ ថែរក្សា ជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃផង និងត្រូវស្វែងរកការព្យាបាល ថែទាំពីសំណាក់គ្រូពេទ្យជំនាញជាច្រើនទៀត ដើម្បីឱ្យកូនអាចលូតលាស់និងចូលក្នុងសង្គមបានខ្លះ។ ប្រឈមនឹងផលវិបាកដ៏ធ្ងន់ធ្ងរទាំងសម្រាប់អ្នកជំងឺផ្ទាល់ និងសម្រាប់គ្រួសារ នៅប្រទេសបារាំងការធ្វើតេស្តជាស្វ័យប្រវត្តិស្វែងរកសញ្ញាទ្រីស្ហូមីលើនៅពេលស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ដើម្បីកាត់បន្ថយគ្រោះហានិភ័យកូនកើនមកមានជំងឺទ្រីស្ហូមី។ គេអាចដឹងអំពីការលូតលាស់ទារកក្នុងផ្ទៃ តាមរយៈពិនិត្យផ្ទៃពោះដោយអេកូសាស្ត្រ នៅត្រីមាសទីមួយនៃគ៌ភ។ ក្រៅអំពីការពិនិត្យអេកូសាស្ត្រ គេត្រូវបូកបន្ថែមនឹងការពិនិត្យឈាមរបស់ម្តាយ ក្នុងកំឡុងត្រីមាសទីមួយនៃគ៌ភ ឬនៅរវាងពីសប្តាហ៍ទី ១១និងទី១៣។ លទ្ធផលនៃការវាស់វែងអំប្រ៊ីយុងកូន ប្រវែងកម្រាសករបស់ទារកក្នុងផ្ទៃ លទ្ធផលឈាម បូកនិងអាយុរបស់អ្នកជាម្តាយពពោះទៅ គេអាចដឹង អំពីកំរិតហានិភ័យនៃការផ្តល់កំណើតកូនមានទ្រីស្ហូមី ២១កំរិតណាហើយ។ បើមានកំរិតដល់ទៅ ១លើ២៥០ នោះគ្រូពេទ្យបារាំងនឹងស្នើឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យបន្ថែមទៀត ដូចជាត្រូវបូមយកទឹកភ្លោះមកវិភាគមើលក្រូម៉ូស្យូម របស់ទារកក្នុងផ្ទៃ។ មានវិធីសាស្ត្រមួយទៀត ដែលកាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាពនិងគ្មានផលរំខាន និងដែលសិក្សាបង្ហើយ គឺការវិភាគឈាមរកមើលអាដេអិនរបស់ទារកក្នុងផ្ទៃ៕

នាទីសុខភាពនិងអនាម័យ - យល់ដឹងអំពីជំងឺរលាកសួត

ជំងឺរលាកសួត អាចចាត់ទុកជាជំងឺកាចសាហាវមួយ ដែលអាចសម្លាប់ជីវិតមនុស្ស បានដោយងាយ ប្រសិនបើគ្មានការការពារ និងព្យាបាលដោយត្រឹមត្រូវ និងទាន់ពេលវេលា។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ជំងឺនេះអាចកើតឡើងបាន បន្ទាប់ពីមានអាការៈគ្រុនផ្តាសាយធម្មតាផង។ តើរលាកសួត ជាជំងឺអ្វី ? និងអាចការពារព្យាបាលដោយវិធីណាខ្លះ ? សូមអញ្ជើញស្តាប់ប្រសាសន៍របស់ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត អ៊ុំ ណាវុធ ដែលកំពុងបំពេញកម្មសិក្សានៅមន្ទីរពេទ្យ Hôtel Dieu ក្រុងប៉ារីស។